کاربرد gis در ارزیابی ژئوتکنیکی سدهای زیرزمینی و مکان یابی ( مطالعه موردی منطقه ماست بندی واقع در شمال شرق اصفهان)

سدهای زیرزمینی سازه هایی هستند که جریان طبیعی آب های زیرزمینی را مسدود نموده و سبب ایجاد ذخایر آبی در زیر زمین می گردند. این سدها از فن آوری های سازگار با طبیعت بوده که در مدیریت منابع آب، بویژه جلوگیری از خروج بدون استفاده ی آبهای زیرزمینی قابل مصرف بسیار کار آمد می باشند. از مسائل مهم و قابل بررسی در مورد این سدها تعیین مناطق مستعد جهت احداث می باشد و عدم وجود مطالعات دقیق برای انتخاب محل احداث منجر به عدم کارایی بهینه سد زیرزمینی می گردد. در این تحقیق منطقه خشک و نیمه خشک اردستان واقع در شمال شرق اصفهان جهت تعیین مکان-های مناسب برای احداث سدهای زیرزمینی با توجه به بررسی معیارهای زمین شناسی مهندسی مطالعه گردیده است. بدین منظور ویژگی های زمین شناسی، توپوگرافی، هیدرولوژی و هیدروژئولوژی منطقه مورد بررسی قرار گرفته و لایه های اطلاعاتی شامل شیب، سطح آب زیرزمینی، ضخامت آبرفت، نفوذپذیری پی سنگ و فاصله از گسل ها و آبراهه ها تهیه شده است. در نهایت با تلفیق این لایه های اطلاعاتی در محیط gis نقشه نهایی مکان های مناسب جهت احداث سد زیرزمینی در محدوده مورد مطالعه ارائه گردیده است. نتایج حاصله گزینه های مناسبی را در دامنه ها و مخروط افکنه های مجاور ارتفاعات واقع در قسمت های غربی و شمال شرقی برگه 100000/1 اردستان جهت احداث سد زیرزمینی معرفی می نماید. انجام بازدیدهای میدانی و در نظر گرفتن عوامل دیگری نظیر نیاز آبی منطقه، تاثیرات اجتماعی و زیست محیطی در تصمیم گیری نهایی اهمیت زیادی دارد. گزینه ماست بندی واقع در 15 کیلومتری جنوب غرب اردستان یکی از مناطق پیشنهادی در نقشه نهایی می باشد که مطالعات فاز تکمیلی آن توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در حال انجام می باشد. لذا خصوصیات زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیکی آبرفت های مخزن این سد زیرزمینی با استفاده از نتایج حاصل از گمانه های اکتشافی، مشاهدات صحرایی، آزمون های برجا و مطالعات آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده از آزمایشات نشان می دهد این آبرفت ها از نوع خاک دانه ای متراکم و غیر یکنواخت با خاصیت غیر خمیری می باشد. وضعیت ساختاری و بافت ذرات خاک نسبت به همدیگر و عدم وجود ریزدانه رس باعث افزایش تخلخل موثر در نهشته های موجود شده است. نتایج آزمون لوفران تاییدی بر این مطلب بوده و این رسوبات از نظر نفوذپذیری در رده ی خاک های با نفوذپذیری متوسط تا زیاد قرار می گیرند. بررسی پارامترهای مکانیکی نشان می دهد این رسوبات در رده متراکم تا بسیار متراکم با دانسیته نسبی بالا قرار می گیرند همچنین این خاک تقریبا فاقد چسبندگی بوده و اصطکاک بین دانه های خاک تنها پارامتر مقاومتی می باشد.